Aleksander Fredro „Zemsta” - szczegółowe streszczenie.
Gatunek:
Komedia składająca się z czterech aktów.
Bohaterowie:
Cześnik Raptusiewicz – wuj Klary
Rejent Milczek – ojciec Wacława, właściciel połowy zamku
Papkin - ubogi szlachcic będący na usługach Cześnika. Dążący do na małżeństwa z Klarą
Klara – bratanica Cześnika
Wacław – syn Rejenta
Podstolina – bogata wdowa
Dyndalski – sługa Cześnika
STRESZCZENIE
Akt I
Scena I
Cześnik rozważa kwestię ślubu z młodziutką Klarą lub majętną wdową Podstoliną. Postanawia poradzić się służącego Dyndalskiego. Ostatecznie decyduje się na wdowę Podstolinę, która jest zamożną kobietą i podobna wiekiem do niego.
Cześnik
Piękne dobra w każdym względzie —
Lasy — gleba wyśmienita —
Dobrą żoną pewnie będzie —
Co za czynsze! — To kobiéta !
Trzy folwarki!
Dyndalski
Miła wdowa.
Cześnik
„Miałbym z Klarą sukces pewny;
Ale Klara młoda, płocha,
Chociaż dzisiaj i pokocha,
Któż za jutro mi zaręczy!”.
Dyndalski
„nabierając na talerz
Nikt rozumny, jaśnie panie,
Rzecz to śliska.”
Cześnik
„Ma dochody wprawdzie znaczne —
Podstolina ma znaczniejsze;
Z wdówką zatem działać zacznę.
po krótkim milczeniu
Bawi z nami — w domu Klary,
Bo krewniaczka jej daleka,
Ale mnie się wszystko zdaje…”.
Dyndalski
„Ona czegoś więcej czeka.”
Cześnik
„parskając śmiechem.”
„Ona czegoś… więcej… czeka…
A bodajże cię, Dyndalu,
Z tym konceptem! — Czegoś czeka!
śmieje się
Tfy!… jakżem się uśmiał szczerze!
Czeka! — bardzo temu wierzę.
jedząc i po krótkiej chwili”
„Jeszczeć młoda jest i ona,
Ależ wdowa — doświadczona —
Zna proporcją, mocium panie,
I nie każe fircykować,
Po kulikach balansować
po krótkiej chwili
No — nie sekret, żem niemłody,
Alem także i niestary.
Co? ”
Dyndalski
„niekoniecznie przystając
Tać…”
Scena II
Cześnik, Dyndalski i Papkin
W zamku pojawia się Papkin. Na zlecenie Cześnika udaje się do Podstoliny by prosić ją w jego imieniu o rękę.
Scena III
Papkin obmyśla plan jak ożenić się z Klarą.
„I w podzielę tak się zwinę:
Jemu oddam Podstolinę,
Malowidło nieco stare;
Sobie wezmę śliczną Klarę.
Już od dawna mam nadzieję,
Że jej serce mnie się śmieje.
Już by para z nas dobrana
Zaludniała Papkinami,
Gdyby Cześnik, jakby ściana,
Nie stał zawsze między nami…”
Scena IV
Papkin przedstawia Podstolinie ofertę zaręczyny z Cześnikiem. Podstolina zgadza się na małżeństwo.
Papkin
„Gdyby Cześnik rozogniony,
Wskroś przejęty twymi wdzięki,
Drgnął miłością i rzucony
Do nóg twoich, błagał ręki?”.
Podstolina
„Cieszyłby się z odpowiedzi.
odchodzi w drzwi prawe”.
Scena V
Cześnik widząc Papkina każe jak najszybciej pozbyć się murarzy budujących mur dzielący zamek w jednej części dla Rejenta.
Cześnik
„Mur naprawia!
Mur graniczny, trzech murarzy!
On rozkazał! on się waży!
Mur graniczny! — Trzech na murze!
Trzech wybiję, a mur zburzę!
Zburzę, zniszczę, aż do ziemi.”
Scena VI
Wacław i Klara wyznają sobie miłość. Wacław planuje ucieczkę z Klarą, ale ona się na to nie zgadza.
Scena VII
Przerwanie budowy muru. Z okna zamku przypatrują się sytuacji Cześnik i Rejent.
Śmigalski przepędza murarzy. Tuż za nim pojawia się Papkin. Przypisując sobie zasługi pozbycia się murarzy.
Scena VIII
Rozmowa Papkina i Wacława. Wacław przedstawia się jako komisarz Rejenta.
Akt II
Scena I
Do Cześnika przychodzi Papkin i Wacław. Wacław jako komisarz Rejenta oddaje się w niewolę Cześnikowi. Chce namówić go do zgody z Rejentem. Cześnik puszcza Wacława wolno.
Scena II
Wacław wyznaje prawdę Papkinowi, że jest synem Rejenta. Przekupuje go złotem by pozostać w niewoli.
Scena III
Rozmowa Klary z Wacławem. Klara udaje się do Podstoliny by ta wpłynęła na Cześnika.
Scena IV
Wacław zostaje sam i rozmyśla o Klarze.
Scena V
Rozmowa Wacława z Podstoliną. Wacław jest zawstydzony gdyż okazuje się, że Podstolina była w przeszłości jego kochanką. Oszukał ją wmawiając, że jest księciem.
Scena VI
Podstolina decyduje się na ukrywanie Wacław. Przekazuje tę wiadomość Klarze.
Scena VII
Papkin wyznaje miłość Klarze. „Czyż nie wierzyć, wielkie nieba! Że się kocha piękną Klarę?. Czyliż na to przysiąg trzeba?”. Ona wystawia go na próbę „Nie tak srogie me żądanie:
Klejnot rycerskiego stanu Pastwą ognia nie zostanie. Lecz powtarzam waszmość panu: Posłuszeństwa, wytrwałości I śmiałości żądam próby.”.[…] „Tak -nic więcej. Wytrwałości zaś dam wiarę,
Gdy o chlebie i o wodzie…. […]Rok i dni sześć. ”
Ponadto oprócz postu żąda by schwytał dla niej krokodyla w dowód miłości.
Papkin zgadza się z oczekiwaniami Klary.
Scena VIII
Papkin spotyka Wacław. Ten przekazuje Papkinowi sakiewkę złota by milczał.
Scena IX
Cześnik jest szczęśliwy bo Podstolina przyjęła jego zaręczyny. Wysyła Papkina by wyzwał w jego imieniu do pojedynku Rejenta.
Akt III
Scena I
Rejent przygotowuje pozew przeciwko Cześnikowi. Namawia murarzy do złożenia zeznań, by uzyskali renkonpensatę od Cześnika za poniesiony uszczerbek na zdrowiu.
„Bądźcie zdrowi! Dobrzy ludzie, bądźcie zdrowi! Czapkę przedam, pas zastawię,
A Cześnika stąd wykurzę; Będzie potem o tej sprawie. Na wołowej pisał skórze. Lecz tajemne moje wieści, Jeśli wszystkie z prawdą zgodne, Tym, czym teraz serce pieści, Najboleśniej go ubodnę”.
Scena II
Rejent informuje Wacław o umowie którą podpisał z Podstoliną. W myśl której ona i Wacław mają się razem pobrać. Z umowy tej wynika również że „[…] Która zerwać zechce strona, Ta zapłaci sto tysięcy”.
Scena III
Rejent zastanawia się co skłoniło Podstolinę do przyjęcia propozycji małżeństwa z Wacławem.
Scena IV
U Rejenta pojawia się Papkin.
Scena V
Papkin oznajmia Rejentowi że, Cześnik wyzywa go do pojedynku. Rejent listownie potwierdza swe przybycie na pojedynek. Wręcza kartkę Papkinowi, po czym mówi „Niech się dzieje wola Nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba”.
Scena VI
Papkin podpytuje Podstolinę dlaczego dopuściła się takiej zdradziła wobec Cześnika.
Scena VII
Rejent zostaje sam z Podstoliną.
Akt IV
Scena I
Cześnik każe Śmigalskiemu rozesłać zaproszenia ślubne .
Scena II
Papkin przekazuje Cześnikowi list od Rejenta.
Scena III
Papkin rozmawia z Dyndalskim o swojej śmierci.
Scena IV
Papkin przygotowuje testament.
Scena V
Wściekły Cześnik każe Dynadlskiemu napisać list miłosny skierowany do Wacław od Klary.
Scena VI
Papkin czyta swój testament Klarze.
Scena VII
Papkin wyznaje prawdę Cześnikowi ,że komisarz, który był u niego w niewoli to syn Rejenta.
Scena VIII
Cześnik zmusza Wacława do ślubu z Klarą.
Scena IX
Dyndalski zastanawia się czemu Cześnik z krytyką odniósł się do jego pisma.
Scena X
Rejent zjawia się na miejscu pojedynku, ale nie zastaje Cześnika. Kiedy wraca do zamku okazuje się, że jego syn ożenił się z Klarą.
Scena XI
Cześnik wyjawia swoją intrygę Rejentowi.
Scena XII
Wszyscy zgromadzeni gratulują Wacławowi i Klarze. Wacław prosi Rejenta o wybaczenie i błogosławieństwo dla niego i małżonki.
Scena XIII
Podstolina oświadcza ze jej cały majątek został zapisany Klarze. Między Cześnikiem, a Rejentem dochodzi do zgody.
